Nepnieuws in het verleden 3: Simulatiespel
Nepnieuws is geen nieuw fenomeen, maar het is in de loop der tijd wel sterk veranderd. Deze lessen nemen een duik in de geschiedenis van nieuws en nepnieuws tot de opkomst van het internet.
In deze laatste les spelen de leerlingen een simulatie waarbij ze zich laten inspireren door de theorie en voorbeelden uit de vorige twee lessen. Groepen krijgen een rol toegewezen in een denkbeeldige samenleving en een geheim doel dat ze proberen te bereiken door een verklaring te schrijven.
Lesdoelen
- Een indruk krijgen van de complexiteit van een publiek debat
- Zie hoe nepnieuws wordt gebruikt als strategie in het publieke debat
- Motivaties en belangen ontwarren om verklaringen te analyseren
Activiteiten
Oefening (25 minuten) - De klas verdeeld in 6 groepen
De groepen schrijven hun verklaringen op basis van hun toegewezen rol en geheime doel. Ze kunnen beslissen om nepnieuwsstrategieën te gebruiken.
Aim: de leerlingen bedenken een kader dat tegemoetkomt aan hun behoeften als groep en hun geheime doel.
Presenteren (10 minuten) - Klassikaal
Groepen presenteren hun uitspraken aan de klas.
Aim: leerlingen presenteren hun werk.
Discussie (10 minuten) - Klassikaal
De klas bespreekt hoe elke groep zijn standpunt formuleerde, of hij nepnieuws gebruikte en wat zijn geheime doelstelling was. Tot slot onthult de groep in kwestie haar geheime doelstelling.
Aim: leerlingen presenteren hun werk en beoordelen het werk van hun medestudenten kritisch.
Discussievragen (optioneel) - Klassikaal
Bespreek enkele discussievragen met de leerlingen.
Aim: Leerlingen denken kritisch na over het onderwerp.
Sleutelwoorden
Oefening (25 minuten)
"In de afgelopen uren heeft een brand in de linkervleugel van het nationale kunstmuseum tientallen waardevolle schilderijen verwoest." Sommige schilderijen hadden een grote historische betekenis. De autoriteiten onderzoeken de oorzaak, maar kunnen op dit moment nog geen verklaring afgeven.
Voorbereiding
- De leerkracht kondigt het nieuws van de brand in het museum aan.
- De leerkracht verdeelt de klas in 6 groepen en vertelt elke groep wat hun geheime doel is (zie "toegewezen rollen" hieronder) in de denkbeeldige pre-internetmaatschappij waar de simulatie plaatsvindt.
- De leerkracht legt het doel van de simulatie uit:
Elke groep zal proberen om 1) hun rol in de samenleving te valideren en 2) hun geheime doel te bereiken terwijl ze reageren op het nieuws van de brand. Groepen kunnen beslissen om nepnieuws te promoten of om bij de feiten te blijven.
Simulation
Alle partijen schrijven een verklaring als reactie op het nieuws over de brand in het museum vanuit het perspectief van hun groep. De verklaring bestaat uit:
- Een titel
- Een tekst van max. 150 woorden
- Een oproep tot actie (call to action) aan het einde
Een oproep tot actie begint met een werkwoord en spoort lezers aan om iets te doen, bijvoorbeeld: "Teken deze petitie!
Toegewezen rollen
- De koningin
- Geheim doel: het publiek verdacht maken voor de hogepriester.
- De hogepriester
- Geheim doel: mensen aansporen om geld te doneren aan hun religieuze instelling vanwege het verlies van religieuze kunst.
- Het parlement
- Geheim doel: verklaren hoe deze brand heeft kunnen ontstaan.
- De pers
- Geheim doel: veel exemplaren van de krant van morgen verkopen.
- Een vertegenwoordiger van de arbeiders
- Geheim doel: het publiek ervan overtuigen dat de koningin en de media te veel aandacht besteden aan kunst en arbeidsrechten negeren.
- De kunstenaarsvereniging
- Geheim doel: het parlement verantwoordelijk stellen voor het niet goed zorgen voor nationaal erfgoed.
Presenteren (10 minuten)
Na het schrijven van de stellingen leest een vertegenwoordiger van elke groep de stelling voor aan de klas. De leerlingen proberen de volgende vragen voor zichzelf te beantwoorden:
- Hoe heeft deze groep de brand geframed om hun bestaan te valideren?
- Heeft de groep nepnieuws gebruikt om hun doelen te bereiken?
- Wat was het geheime doel van de groep?
Discussie (10 minuten)
Als alle groepen hun stellingen hebben gepresenteerd, bespreekt de klas de inspanningen van elke groep door de volgende vragen te beantwoorden:
- Hoe heeft de groep haar standpunt bepaald?
- Heeft de groep nepnieuws gebruikt?
- Wat is het geheime doel van de groep?
- De groep in kwestie onthult als antwoord hun geheime doel.
- Heeft de groep een goede poging gedaan om hun geheime doel te bereiken?
Het simuleren van een verhit debat op een fictief plein laat zien hoe de waarheid kan worden gemaakt, vervalst en gereconstrueerd.
Bespreek kort hoe leerlingen zich voelden toen ze het spel ingingen met een vooraf bepaalde intentie en motivatie. Hoe voelde het om te liegen om hun doelen te bevorderen? Hoe verschilt dit van een CEO die de belangen van zijn bedrijf verdedigt?
Discussievragen (optioneel)
- Waarom gebruikten sommige groepen nepnieuws en andere niet?
- Waarom zouden partijen niet de waarheid vertellen als ze een verklaring afleggen?
- Wat zijn de gevolgen als je als publiek figuur of entiteit op een leugen wordt betrapt?
- Hoe kunnen partijen met verschillende belangen het eens worden over wat waar is?
- Waar of niet waar? Een publiek debat tussen veel actoren leidt tot meer waarheid dan een publiek debat dat gedomineerd wordt door één macht.